მარხვა

მას, რასაც მიველტვით დღეში ხუთჯერადი ლოცვის დროს, ვღებულობთ მარხვაში, რომელსაც ვიცავთ წელიწადში ერთხელ, რამაზანის თვეში (მთვარის კალენდრის მეცხრე თვეს).

მას, რასაც მიველტვით დღეში ხუთჯერადი ლოცვის დროს, ვღებულობთ მარხვაში, რომელსაც ვიცავთ წელიწადში ერთხელ, რამაზანის თვეში (მთვარის კალენდრის მეცხრე თვეს). მარხვა, “სავმ” ან “სიამ” არაბული სიტყვაა და ნიშნავს, განდგომას, თავშეკავებას, შეწინააღმდეგებას და მარხვის დაცვას. ხოლო როგორც რელიგიური ტერმინი, ეს არის გამთენიისას ანუ მეორე გარიჟრაჟის დაფიქსირების დროიდან საღამოს, მზის ჩასვლამდე მარხვის დაცვა.

მარხვის დროს განთიადიდან დაღამებამდე არაფერს არ ვჭამთ და არ ვსვამთ რაც არ უნდა მშიერი და მწყურვალი ვიყოთ. რა გვაიძულებს ასე მოვიქცეთ? სხვა არაფერი, თუ არა რწმენა ღვთისა და განკითხვის დღისა. მარხვის ჟამს ვრთგუნავთ საკუთარ ვნებებს და სურვილებს. მოვალეობის ეს შეგნება და მოთმინების სული, რომლებსაც წარმოქნის ჩვენში უწყვეტი მარხვა ერთი თვის განვალობაში, ამყარებს ჩვენს რწმენას. მარხვა ზოგადად უდიდეს გავლენას ახდენს საზოგადოებაზე, რადგან საზოგადოებრივი მდგომარეობის მიუხედავათ, ყველა მუსლიმი ვალდებულია ერთდროულად შეინახოს მარხვა. ეს ასევე არის საყოველთაო თანასწორობის გამოხატულება, რომელიც ბადებს ადამიანებში სიყვარულის და ერთიანობის გრძნობას. რამაზანის დროს სიკეთე უფრო თვალსაჩინო ხდება და ირგვლივ ყოველივეს აღავსებს ღვთისმოსაობით და სიწმინდით. მარხვის შენახვა, ჩვენივე სიკეთისთვის არის დადგენილი. იმას, ვინც არ აღასრულებს თავის უპირველეს მოვალეობას, ვერ დაეყრდნობი ვერაფერში, მაგრამ, უარესნი კაცთა შორის, არიან ისინი, ვინც წმინდა თვის განმავლობაში, უყოყმანოდ არღვევენ მარხვას. ეს ადამიანები საკუთარი საქციელით აჩვენებენ, რომ არაფრად აგდებენ ალლაჰის მცნებებს, რომ ისინი არა თუ არ არიან მუსლიმური თემის ერგული წევრები, არამედ არავითარი საერთო არ გააჩნიათ მასთან.

 რა არის მარხვა?

 ისლამის ძირითად ღვთისმსახურებათაგან ერთ-ერთი რამაზანის თვეში მარხვაა. მარხვა უზენაესი ღმერთის კმაყოფილების მიზნით, ცისკარიდან, მზის ჩასვლამდე ჭამა სმისა და სხვა ფიზიკური მოთხოვნილებებისგან თავის შეკავებაა, რომელიც სხეულით სრულდება.

 რატომ ვმარხულობთ?

…და თქვენგან ვინც იხილოს ეს თვე, იმარხულოს მასში… სურა ბაყარა 2/185

 მარხვა: უზენაესი ალლაჰის ბრძანების, მასთან დაახლოებისა და მისი კმაყოფილების მოპოვების მიზნით სრულდება. რადგანაც ჩვენ როგორც ადამიანი გვმართებს გამჩენი ალლაჰის წინაშე, სიყვარული, პატივისცემა და მადლიერება. ვინაიდან მხოლოდ იგია თაყვანისცემის ღირსი. და მხოლოდ მისი ხელწიფების ქვეშაა ჩვენი ღვთისმსახურებებს შეფასება. ეს უდიდესი პატივი რომელიც წილად ერგო ადამიანს და მისი ამ ქვეყნად მოვლენის მიზანი გამჩენისადმი ღვთისმსახურებაა. ადამიანი მარხვით ავლენს ალლაჰისადმი სიყვარულს, პატივსა და მისდამი ერთგულებას. მარხვა ხელს უწყობს მოწყალისადმი დაახლოებას. ასეთნაირად მის სიყვარულს, პატივსა და კმაყოფას მოვიპოვებთ და მისდამი მადლიერებას გამოვხატავთ.

 ვის ევალება მარხვის შენახვა?

 ყველა ჯამრთელი, ჭკვიანი და ზრდასრული მუსლიმის ვალია შეინახოს მარხვა. უზენაესი ალლაჰი ბრძანებს: ჰეი თქვენ, რომელთაც ირწმუნეთ! სავალდებულო გახდა თქვენთვის მარხვა, როგორც სავალდებულო იყო მათთვის, ვინც თქვენ უწინარეს იყო, ეგების დაცული იქმნეთ ყოველივე ცუდისაგან. სურა ბაყარა 2/183 გვიცხადებს, რომ მარხვა სავალდებულო ღვთისმსახურებაა.

 რა არის მარხვის ძირითადი პირობები?

 მარხვისათვის “ნიეთის ანუ განზრახვის“ გაკეთება, მარხვის შენახვის დასაწყისისა და დასასრულის ცოდნა, ცისკარიდან მზის ჩასვლამდე “მარხვის დრო მეორე გარიჟრაჟიდან მზის ჩასვლამდე გასული დროის მონაკვეთია. ისლამის ზოგიერთი სამართალმცოდნე მიიჩნევს, რომ მეორე გარიჟრაჟის დასაწყისიდანვე მარხვის დრო დაწყებულია. სიფრთხილის თვალსაზრისით ეს მნიშვნელოვანია. თუმცა სწავლულთა სხვა ნაწილს მიაჩნია, რომ მარხვის დრო აღმოსავლეთის ცაზე ნათების ცოტათი გახანგრძლივების და გავრცელების

დროს იწყება. მარხულებისათვის კი, ეს დრო უფრო შესაფერისია. ამ დროს იმსაქი ეწოდება. დღეისათვის, ქალაქების, სოფლების და სხვა დასახლებული პუნქტების სასაათო ზოლების მიხედვით დამზადებულია კალენდრები, სადაც მითითებულია მარხვის და საწყისისა და დასასრულის ზუსტი დროები. ამიტომ, რიგითი მორწმუნე ვალდებული აღარაა თვითონ იზრუნოს მარხვის დროის დადგენაზე. თუ, მორწმუნემ არ იცის ზუსტად რომელ საათზეა მარხვის დასაწყისი, საჭიროა თავად დააკვირდეს აღმოსავლეთის ცას და დააფიქსიროს

მეორე გარიჟრაჟის მომენტი. გარიჟრაჟის რეალობაში თუ ვერ დარწმუნდა და ორჭოფობს ჭამის შეწყვეტა უფრო უკეთესია. თუმცა, ამ მდგომარეობაში მორწმუნემ ჭამა რომც გააგრძელოს მარხვა მიღებულია. თუ მორწმუნე მოგვიანებით მიხვდება, რომ გარიჟრაჟის შემდეგაც მიუღია საკვები იმ დღის მარხვას შემდეგშიაანაზღაურებს.

 …ჭამეთ და სვით, ვიდრე განთიადისას თეთრი ძაფი განირჩევოდეს შავი ძაფისგან. მერე სრულჰქმენით მარხვა ღამემდე“… სურა ბაყარა 2/187

 მარხვის მომშლელი ფაქტორებიდან თავის შეკავება.

 ვის ეძლევა ნება, რომ არ შეინახოს სავალდებულო მარხვა?

(მარხვა გევალებათ) განსაზღვრულ დღეებში. თუ რომელიმე თქვენთაგანი ავადაა, ან გზაში, იმარხულოს ამდენივე სხვა დღეებში. ხოლო იმათ, ვისაც შეუძლია (მაგრამ ვერ მარხულობენ უკურნებელი სენის ან სიბერის გამო) გამოისყიდონ უპოვრის გამოკვებით (დილის და საღამოს საკვებით). სურა ბაყარა 2/184

ადამიანისთვის მარხვა სავალდებულო რომ გახდეს, რამოდენიმე პირობას უნდა აკმაყოფილებდეს; უნდა იყოს ისლამის მიმდევარი, უნდა იყოს სრულ გონებაზე, უნდა იყოს ზრდასრული და ამასთანავე

საჭიროა მარხვის შესაძლებლობა ჰქონდეს. ანუ საამისოდ ჯანმრთელობა უნდა უწყობდეს ხელს და არ უნდა იყოს მგზავრი. ქვემოთ, შევეცდებით სათითაოდ განვმარტოთ თითოეული მათგანი.

1- მუსლიმი.

მარხვა მუსლიმთათვის ფარზია, ანუ სავალდებულოა. Aრამუსლიმებს ისლამის ვალდებულებისა და აკრძალვების შესრულება არ ევალებათ. აგრეთვე, სხვა აღმსარებლობის ადამიანი თუ ისლამს აღიარებს მანამდელი ვალდებულებების შესრულება არ ევალება. ჰანეფის მიხედვით, ურწმუნო ადამიანებს საიქიო სასჯელი მხოლოდ ურწმუნოებისათვის მიეზღვებათ. სხვა მიმდინარეობების

იმამები კი მიიჩნევენ, რომ გარდა ურწმუნოებისა, მათ ისლამის ვალდებულებების შეუსრულებლობისთვისაც მოუწევთ სასჯელი.

2- ზრდასრული და გონებასრული

ბავშვებზე, ფსიქიკურად დაავადებულებზე, გულწასულებზე მარხვის ვალდებულება არ ვრცელდება. წმ. შუამავალი თვის წმ. ჰადისში ბრძანებდა: “სამ პიროვნების ნამოქმედარი არ იწერება: ზრდასრულობამდე ბავშვის, გამოჯანმრთელებამდე ფსიქიკურად ავადმყოფის და გამოღვიძებამდე მძინარის!”

ფსიქიურად დაავადება და გონების დაკარგვა თუ პერიოდულობით ხასიათდება მისი შესრულება ფარზია და გამოჯანმრთელებისას უნდა ანაზღაურდეს, მაგრამ თუ ავადმყოფობა რამაზნის თვის პერიოდში გაგრძელდა ავადმყოფი იმ წლის მარხვის ვალდებულებისაგან თავისუფლდება და არც შემდგომში ანაზღაურებაა საჭირო.

3-მარხვის შეძლება და ადგილობრივი მკვიდრი

ავადმყოფებისა და მგზავრებისათვის მარხვა ფარზი არაა. თუმცა მარხვის დაცვის შემთხვევაში მათი ღვთისმსახურება მისაღებია. თუ მარხვას არ შეასრულებენ გაცდენილი დღეები შემდეგში უნდა აანაზღაურონ. ღრმად მოხუცებულობის გამო მარხვის შეუძლებლობის შემთხვევაში მარხვის ვალდებულება უქმდება. ასევე არ მარხულობენ მენსტრუაციის და ორსულობის შემდგომი სისხლდენის პერიოდში მყოფი მანდილოსნები, ორსული და ჩვილბავშვიანი ქალები, თუ რათქმა უნდა ეს მათი, ან მათი ნაყოფის ჯანმრთელობაზე უარყოფი- თად იმოქმედებს. არ მარხულობს, აგრეთვე მგზავრი, რომელმაც90 კმ. და მეტი მანძილი გაიარა, მაგრამ მგზავრს თუ შეუძლია იმარხულოს ეს უფრო უკეთესია. გაცდენილი Dდღეების შემდგომში ანაზღაურება აუცილებელია.

ისლამის რიგებში ახლად შესულმა პროვნებამ უნდა იცოდეს, რომ მარხვა ფარზია. აქ, არ ცოდნა საპატიო მიზეზად ითვლება.

 ავადმყოფებს, გზაში მყოფებსა და მოხუცებს რომელთაც მარხვის შენახვა ფიზიკურად არ შეუძლიათ. ავადმყოფი გამოტოვებულ მარხვას განკურნების შემდეგ აანაზღაურებს. ამას „სევმულ ყაზა“ ეწოდება. მგზავრებიც სახლში დაბრუნების შემდეგ გამოტოვებულ დღეებს აანაზღაურებენ, მაგრამ თუკი ისურვებენ მგზავრობის დროსაც მარხვა მიზანშეწონილია და უფრო უკეთესია. მოხუცები რომელთაც არ ძალუძთ მარხვის შენახვა ან ავადმყოფები რომელთაც უკურნებელი სენით არიან შეპყრობილნი, თუკი საშუალება აქვთ ფითრას გადაიხდიან (გამოისყიდიან თავიანთ სავალდებულო მარხვას). ფითრა; უპოვრის დილის და საღამოს საკვებით გამოკვების ტოლფასი ფულია. ფითრის გადახდა რამაზანის თვის ყველა დროს არის შესაძლებელი.

ისლამის მიერ დაწესებული ვალდებულებები ადამიანის შესაძლებლობების

მიხედვითაა განსაზღვრული. ამიტომ გართულების, ან შეუძლებლობის შემთხვევაში გარკვეული შეღავათებია დაწესებული. ზოგ შემთხვევებში კი მორწმუნე სავალდებულო მარხვისგან თავისუფლდება. რამაზნის მარხვის შეუსრულებლობა, ან დაწყებული მარხვის შეწყვეტა შემდეგი მიზეზებითაა შესაძლებელი.

1-         მგზავრობა.

რამაზნის თვეში, სულ მცირე სამი დღის სავალ გზაზე (18 საათი) მიმავალ მგზავრს გამგზავრების წინა ღამეს შეუძლია მარხვა აღარ განიზრახოს და ისე გაუდგეს გზას. ანუ დილას გზას რომ დაადგება მარხული არ იქნება. თუმცა მარხულ მდგომარეობაში მყოფი ადამიანი თუ შუადღისას გადაწყვეტს გამგზავრებას და გზას დაადგება იმ დღის მარხვის შეწყვეტის უფლება არ აქვს. ამასთანავე, თუ ეს ადამიანი მარხვას შეწყვეტს მხოლოდ შემდგომში ანაზღაურება დაევალება, რადგან მარხვა მგზავრობის მიზეზით შეწყვიტა.

ყურანში ნაბრძანებია: (მარხვა გევალებათ) განსაზღვრულ დღეებში. თუ რომელიმე თქვენგანი ავადაა ან გზაშია, იმარხულოს ამდენივე სხვა დღეებში.

“ ბაყარა 2/184. “

თუ მარხვა პიროვნებას რაიმე სახის ზიანს არ მოუტანს უმჯობესია მარხვა შეასრულოს. აიათშიც მითითებულია, რომ მარხვა უფრო სიკეთის მომტანია.

2- ავადმყოფობა

მორწმუნე, რომელსაც მარხვის შესრულების შემთხვევაში ჯანმრთელობის გაუარესება, გონების დაკარგვა, ან გარდაცვალების საფრთხე ემუქრება მარხვის ვალდებულებისაგან თავისუფლდება. ასეთ ადამიანს შეუძლია მარხვისგან თავი შეიკავოს, ან დაწყებული მარხვა შეწყვიტოს. შემდეგში კი, როდესაც უკეთ იქნება გაცდენილ მარხვას აანაზღაურებს. უბრალო ავადმყოფობის დროს, როდესაც მარხვა დაავადების გამწვავებას არ იწვევს მარხვის შეუსრულებლობა მიუღებელია. İმიş გასაგებად, მარხვა რამდენად საშიშია კონკრეტული პიროვნების მართლმორწმუნე მუსლიმი ექიმის მიერ გულდასმით გასინჯვა და შესაბამისი დიაგნოზი. რამაზნის თვეში ჯანმრთელი ადამიანი თუ შიშობს, რომ მარხვის შემთხვევაში დაავადდება და ამას სამედიცინო დასკვნაც დაადასტურებს ავადმყოფად ითვლება და შეუძლია შეღავათით ისარგებლოს.

3- ორსულობა და ძუძუთი ბავშვის გამოკვების პერიოდი

რამაზნის თვეში ორსული და მეძუძური ქალბატონები თუ შიშობენ, რომ მარხვის შემთხვევაში მათი, ან მათი შვილების ჯანმრთელობას საფრთხე ემუქრება შეუძლიათ მარხვისგან თავი შეიკავონ. გაცდენილ დღეებს მოგვიანებით აანაზღაურებენ. თუ მანდილოსანი ძუძუთი სხვის ბავშვს კვებავს, მარხვის შეუსრულებლობის უფლებისათვის საჭიროა სხვა ალტერნატიული რძის მიმცემი ძიძა არ არსებობდეს და თუ არსებობს ბავშვი არ უნდა ეკარებოდეს. ორსული და მეძუძური მანდილოსნებისათვის შეღავათების დაწესება შედარების (ყიას) გზით მოხდა. მათი მდგომარეობა ავადმყოფის და მგზავრის მდგომარეობაზეა შედარებული. არსებობს სხვა მტკიცებულებაც. ეს არის წმ. შუამავლის ჰადისი: “ღმერთმა მგზავრი მარხვის და ლოცვის ნახევრის შესრულებისგან გაათავისუფლა. ხოლო ორსული და მეძუძური ქალები მარხვისგან.”

4- მოხუცებულობა

თუ მორწმუნე იმდენად მოხუცია, რომ წელიწადის არცერთ დროს არ შეუძლია მარხვა, რამადანის თვეში აღარ მარხულობს და ყოველი გაცდენილი დღისათვის ფიდიეს გადაიხდის. Gაცდენილის მარხვითვე ანაზღაურება არ ევალება. ყოველი გაცდენილი დღის სანაცვლოდ ერთი ღარიბი უნდა დაანაყროს. ყურანში ნაბრძანებია:

იმათ, ვისაც შეუძლიათ (მაგრამ ვერ მარხულობენ უკურნებელი სენის ან სიბერის გამო) გამოისყიდონ უპოვრის გამოკვებით (დილის და საღამოს საკვებით). “ბაყარა 2/184. “

იბნი აბბასის თანახმად, ეს აიათი ღრმად მოხუცებულებს გულისხმობს, რომლებსაც მარხვის შესრულება აღარ შეუძლიათ. თუ ავადმყოფის გამოჯანმრეთელების იმედი აღარაა, იგივე სტატუსით სარგებლობს, რითაც ზემოთ განხილული ღრმად მოხუცი ადამიანი. სხვა ავადმყოფები, რომლებსაც ჯერჯერობით არ შეუძლიათ მარხვა, მაგრამ შემდეგში ანაზღაურებას შეძლებენ ფიდიეს არ იხდიან და გაცდენილ დღეებს გამოჯანმრთელებისთანავე აანაზ-ღაურებენ. მარხვის ფიდიეს გაცემა რამაზნის თვის დასაწყისში, ან ბოლოს შეიძლება. 30 დღიანი ფიდიეს გაცემა შეიძლება, როგორც სხვადასხვა ადამიანებზე, ისე ერთ პიროვნებაზეც. უფრო მეტიც, ებუ იუსუფის თანახმად ერთი დღის ფიდიეს რამოდენიმე ღარიბზე გადანაწილებაც შეიძლება. ფიდიე შეიძლება იყოს, როგორც ფულის სახით, ისე საკვებიც. ანუ, ყოველ დღე, დილას და საღამოს ერთი ღარიბი უნდა იქნას დანაყრებული. თუ მოხუცი, ან ავადმყოფი მუდმივად შეუძლოდ ყოფნის გამო ფიდიეს იხდის, მაგრამ მოგვიანებით გამოკეთდება და მარხვას შეძლებს, ფიდიეს შეღავათით სარგებლობის უფლება უწყდება და ვალდებულია იმარხულოს. ვალდებულია, აგრეთვე წინა გაცდენილი დღეებიც აანაზღაუროს.

 

როგორ უნდა გაკეთდეს მარხვის ნიეთი?

 მარხვისათვის ნიეთის გაკეთება ერთ-ერთი პირობაა. ნიეთი იფთრის (მარხვის შეწყვეტის დრო) ან იასლუღის (საჭმლის მირთმევა მარხვის დაწყების დროს) მირთმევის შემდეგ “განვიზრახე ალლაჰის კმაყოფილების სურვილის მოსაპოვებლად სავალდებულო მარხვის შენახვა“ აი ასეთნაირად კეთდება განზრახვა. აუცილებლად ამ წინადადების წარმოთქმა სავალდებულო არ არის. გულშიც გავლა განზრახვად ჩაითვლება. ასევე იასლუღიც ანუ გარიჟრაჟამდე საჭმლის მირთმევაც განზრახვად ჩაითვლება.

ფითრა

ლექსიკონში სიტყვა ”ფითრ” მარხვის შეწყვეტას ნიშნავს, ”ფითრე” კი- გაჩენას. როგორც რელიგიური ტერმინი, ეს არის ქონების გაცემით შესრულებული ღვთისმსახურება, რომელსაც რამაზანის ბაირამს მიღწეული მორწმუნე მუსლიმი გასცემს მისთვის და მის მეურვეობის ქვეშ მყოფთათვის.

ფითრის მოწყალება ჰიჯრით მეორე წელს დადგინდა. ეს ერთგვარი დახმარებაა, რომელიც ადამიანის მარხვის სრულყოფილებისათვის ერთ-ერთი მიზეზი გახდება და სიკვდილისას ადამიანს წამებისგან დაიცავს. ფითრის მოწყალება ჰადისის მტკიცებულებას ეყრდნობა. აღნიშნული ჰადისები მისი შესრულების ფორმებსაც შეიცავს. ჰადისებიდან გამომდინარე ფითრის მოწყალების რაოდენობა შემდეგნაირად შეიძლება განვსაზღვროთ:

1- ფითრის მოწყალების რაოდენობა ქერის, გამხმარი ხურმის და გამხმარი ყურძნის შემთხვევაში 3.33 კგ.

2- ხორბლის და შესაბამისად ხორბლის ფქვილის შემთხვევაში ფითრის მოწყალების რაოდენობა 1.66 კგ.

ამ ორი კატეგორიის საკვები პროდუქტებიდან საზომად ნებისმიერის არჩევა შეიძლება. ფულის გაცემაც შეიძლება. თუ ღარიბს არნიშნული პროდუქტები გამოადგება მათი გაცემა უმჯობესია.

ფითრის გაღებისათვის საჭირო პირობები

1- პიროვნება უნდა იყოს მუსლიმი. პიროვნებას ფითრის მოწყალების გადახდა რომ დაეკისროს საჭიროა მუსლიმი იყოს.

2- ქონება.

ჰანეფის მიხედვით პიროვნებისთვის ფითრის მოწყალების გაცემა სავალდებულო რომ გახდეს, საჭიროა რამაზანის ბაირამის პირველ დღეს ძირითადი საჭიროებების გარდა ზღვრული რაოდენობის ქონებას ფლობდეს. ზექათისგან განსხვავებით ფითრის მოწყელბისთვის აუცილებელი პირობა არ არის ქონება მატებადი იყოს, ან ერთი წელი გავიდეს.

3– პიროვნებამ სხვისი მოწყალებაც რომ გასცეს მისი მეურვე უნდა იყოს. ანუ მის მოვლა–პატრონობაზე პასუხისმგებელი უნდა ოყოს.

4- დრო.

ჰაანეფის მიხედვით ფითრის მოწყალება რამაზანის ბაირამის პირველ დღეს გათენებისთანავე ვაჯიბი ხდება. ფიტრის მოწყალება ბაირამთან, ანუ დღესასწაულთან არის ასოცირებული. ამ მოწყალების მიზანი, ბაირამის დღეს ღარიბების გახარებაა. ფითრის მოწყალების გაცემა რამაზანის ბაირამამდე 1-2 დღით ადრე, ან ბაირამის დღეს, ლოცვის აღვლენამდე შეიძლება. ამგვარად, ღარიბებს შესაძლებლობა ეძლევათ რამაზანის ბაირამის დღეს აუცილებელი საჭიროებები დაიკმაყოფილონ. გარდა ამისა, ფითრის მოწყალების გაცემა რამაზანის თვის დასაწყისიდანვე და დაწყებამდეც შეიძლება. თუ რაღაც მიზეზის გამო დაგვიანდა და რამაზანის ბაირამი გავიდა ვალდებულება არ იხსნება და პირველივე შემთხვევისთანავე უნდა გაიცეს.

ისლამის სწავლულთა უმრავლესობა თვლის, რომ ფითრის მოწყალების

გაცემა ბაირამის დღის დილის ლოცვიდან ბაირამის ლოცვის აღსრულებამდე უფრო მიზანშეწონილი და მადლია.

რამაზანის ბაირამის პირველ დღეს, გათენებამდე გარდაცვლილ, გაღარიბებულ, ახლად დაბადებულ, ან ის, ვინც ისლამი ახალად მიითო ფითრის გაცემა ვაჯიბი არ არის. თუმცა გათენების შემდეგ გარდაცვლილ მდიდარ მუსლიმისათვის ფითრის მოწყალება ვაჯიბია. თუ ანდერძი დატოვებული აქვს, ქონების ერთი მესამედიდან ფითრის მოწყალება უნდა გაიცეს. მორწმუნე, რომელიც საპატიო მიზეზის გამო ვერ იმარხულებს ფითრის ვალდებულებისგან არ თავისუფლდება. ყოველი მუსლიმი, რომელსაც ზღვრული რაოდენობის ქონება გააჩნია, ვალდებულია მისი და მის მეურვეობის ქვეშ მყოფი ბავშვების, ფსიქიკურად დაავადებულების და მოსამსახურეების ფითრის მოწყალება გაიღოს. ღარიბი ბავშვის მამა რომ გარდაიცვალოს, ან გაღარიბდეს და ბაბუას ზღვრული რაოდენობის სიმდიდრე გააჩნდეს შვილიშვილის ფითრის მოწყალება უნდა გასცეს.

შვილი ვალდებული არ არის მშობლების ფითრის მოწყალება გასცეს, თუნდაც ერთად ცხოვრობდნენ, თუ ის ღარიბი, ან ფსიქიკურად დაავადებული არ არის.

ჰანეფის გარდა სხვა მიმდინარეობების მიხედვით ფითრის მოწყალება რამაზანის თვის ბოლო საღამოს, მზის ჩასვლიდან ვაჯიბი ხდება. აღნიშნული მოწყალების ბაირამის ლოცვის ლოცვის შემდეგისთვის გადადება მიუღებელია. ბუნებრივია, საპატიო მიზეზი გაითვალისწინება. ამასთანავე, ფითრის მოწყალების დაგვიანება ვალდებულებას არ ხსნის და მისი ანაზღაურებაა საჭირო. ფითრის მოწყალება გასაცემი ობიექტის მიხედვით ყოველმხრივ ზექათს გავს. საჭიროა შესაბამისი განზრახვა და როგორც ზექათი, ფითრაც პიროვნებას სრული განკარგვის უფლებით გადეცემა. განზრახვა შიძლება როგორც ფითრის მოწყალების ცალკე გამოყოფის დროს, ისე გაცემის მომენტში. თუმცა, ღარიბზე იმის თქმა, რომ ფითრის მოწყალებას ვაძლევთ საჭირო არაა. ფითრის მოწყალების მეუღლეზე და უახლოეს ნათესავებზე გაცემა მიუღებელია. ებუ იუსუფის და იმამ მუჰამმედის აზრით ფითრის მოწყალების არამუსლიმზე გაცემა მიუღებელია, თუნდაც ის ისლამურ სახელმწიფოში ადგილობრივი მოქალაქე იყოს. ფითრის მოწყალების მიზანი რამაზანის ბაირამის სადღესასწაულო დღეს ღარიბი მუსლიმების გახარებაა. არამუსლიმებისთვის კი ეს დღე დღესასწაული არ არის. პიროვნებას შეუძლია ფითრის მოწყალება ერთ, ან რამოდენიმე ღარიბზე გასცეს. თუმცა სხვა შეხედულების თანახმად ერთი მოწყალების ერთზე მეტ პიროვნებაზე განაწილება მიუღებელია. სხვადასხვა პიროვნებების ფითრის მოწყალების ერთად გაცემა მისაღებია, თუმცა თითოეულის ცალკ-ცალკე გაცემა უფრო მიზანშეწონილია. ფითრის მოწყალება ადგილობრივ ღარიბებზე უნდა გაიცეს. სხვა ადგილებზე გაგზავნა მექრუჰია.

ფითრის მოწყალებისთვის ჰადისებში 4 ძირიტადი საკვები პროდუქტია მითითებული. ეს კი ნებისმიერ დროსა და ადგილზე მოწყალების გაცემას აიოლებს. მიზანი ღარიბის ერთი დღის საჭიროებების დაკმაყოფილებაა. ეს შეიძლება აღნიშნული საკვები პროდუქტების გაცემით და აგრეთვე შესაბამისი ფულით. ფულის რაოდენობის გამოთვლა აღნიშნული პროდუქტების ფასის მიხედვით ხდება და ფასების ცვლილებასთან ერთად შესაძლებელია ყოველ წელს შეიცვალოს. 2016 წლისთვის ფითრის მინიმალური რაოდენობა განისაზღვრა 5 ლარით, ხოლო მაქსიმალური რაოდენობა დამოკიდებულია პიროვნების ნება-სურვილზე.

ი’თიქაფი

ი’თიქაფი ღვთისმსარების განზრახვით მეჩეთში გამოკეტვას ნიშნავს, რომელიც არა მხოლოდ ისლამისთვის არის განსაკუთრებული არამედ აწ გარდასულთა რელიგიებშიც გვხვდება, დიადი ღმერთი ბრძანებს: განწმინდეთ ჩემი სახლი მათთვის, ვინც ტავაფის, ი’თიქაფის აღმსრულეა… (2/125) როცა სამლოცველოებში ღვთისმსახურებად ხართ შემდგარი (იღთიქაფის დროს) არ ეთანაეცხოვროთ მათ (ცოლებს)… (2/187). ღოგორც ზემოთ აღვნიშნეთ ამ ღვთისმსახურების შესრულებისთვის აუცილებელია მეჩეთში ყოფნა მამაკაცებისთვის, ხოლო მანდილოსნები სახლში ასრულებენ ამ ღვთისმსახურებას განსაკუთრებით გამოყოფილ ოთახში.

ი’თიქაფი სრულდება რამაზნის თვის ბოლო ათ დღეში და მისი მინიმალური რაოდენობა მეზჰებების მიხედვით განსხვავდება. ჰანეფი მეზჰების მიხედვით სულ ცოტა ერთი დღეღამეა. მალიქი მეზჰებისა და ჰანბელი მეზჰების მიხედვით სულ ცოტა 10 დღეა, ხოლო შაფი მეზჰების მიხედვით დროის რაღაც მონაკვეთი. ი’თიქაფი აღმსრულე უნდა იღოს მარხული.

ჰანეფი მეზჰების მიხედვით ი’თიქაფი დაყოფილია კატეგორიებად

1. მუსთეჰაბი: მთავარია განზრახვა ანუ ნიეთი, მაშინ ერთი საათიც საკმარისია
2. სუნნეთი მუექქედე: ბოლო ათი დღის მეჩეთში გატარება
3. ვაჯიბი: შეპირებული ი’თიქაფი, რომელიც სულ ცოტა ერთი დღეა და მარხული უნდა შესრულდეს.

ყველა მუსლიმს ვულოცავ ამ თვის დადგომას, გისურვებთ ჯამრთელობას, მადლის მოგებას და ვნებებზე გამარჯვებას.

რემი 2016